ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τι είναι οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας και γιατί μας αφορούν;

              Τι είναι οι ΣΣΕ;
Οι ΣΣΕ αφορούν όλους τους όρους εργασίας, δηλαδή τους όρους με τους οποίους ο εργαζόμενος “πουλάει” την εργατική του δύναμη στον εργοδότη. Άρα, οι ΣΣΕ δεν είναι μόνο ο μισθός: Αφορούν το πόσες ώρες δουλεύουμε, άρα και το πόσο ελεύθερο χρόνο θα
έχουμε, τις δυνατότητες αξιοποίησής του για άθληση, αναψυχή, ψυχαγωγία κ.λπ., τις άδειες
που θα πάρουμε, τα μέτρα προστασίας της υγείας μας στον χώρο δουλειάς, τα διαλείμματα, την ασφάλιση άρα και το δικαίωμα στη σύνταξη, τις παροχές που δικαιούμαστε ανάλογα με τον κλάδο και το είδος της εργασίας κ.λπ. Με λίγα λόγια αφορούν όλο το πλέγμα των αναγκών των εργαζόμενων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη δουλειά και κατ’ επέκταση όλα τα ζητήματα που καθορίζουν την οργάνωση της ζωής μας, π.χ τα νέα ζευγάρια να μπορέσουν να κάνουν οικογένεια, ή ένας νέος να μπορέσει να μείνει σε δικό του σπίτι κλπ. Οι ΣΣΕ υπογράφονται μεταξύ συνδικαλιστικών και εργοδοτικών ενώσεων (ή ενός μεμονωμένου εργοδότη) με περίοδο ισχύος από 1 έως 3 χρόνια.

                              Πόσα είδη ΣΣΕ υπάρχουν και τι ισχύει σήμερα;
Υπάρχουν τέσσερα είδη ΣΣΕ:
l Η πιο γνωστή είναι η Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ), αυτή δηλαδή που καθορίζει τον γνωστό σε όλους “βασικό μισθό”, δηλαδή τον χαμηλότερο μισθό που επιτρέπεται να δώσει ένας εργοδότης. Η ΕΓΣΣΕαποτελεί στην ουσία ένα “μαξιλάρι” για τους εργαζόμενους όλων των κλάδων πάνω στο οποίο μπορούν να διεκδικήσουν ακόμα καλύτερους όρους εργασίας. Εκτός από τον βασικό μισθό, η ΕΓΣΣΕ προβλέπει τον τρόπο με τον οποίο οι αμοιβές αυξάνονται με βάση την προϋπηρεσία, αλλά και κάποια επιδόματα που ισχύουν σε όλους τους κλάδους (π.χ το επίδομα γάμου). Την υπογράφει η ΓΣΕΕ (Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδας) μαζί με τον ΣΕΒ (Σύνδεσμος Ελληνικών Βιομηχανιών) και άλλες εργοδοτικές ενώσεις (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου, Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών-Βιοτεχνών-Εμπόρων).
Από το 2012 ο βασικός μισθός έχει “παγώσει” με νόμο που ψήφισε η τότε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ-ΝΔ στο αίσχος των 586 ευρώ μεικτά (511 για τους κάτω των 25 ετών).
Αυτό το έκτρωμα το επικυρώνει με την υπογραφή της κάθε χρόνο και η ξεπουλημένη πλειοψηφία της ΓΣΕΕ. Την παγίωση του καθορισμού του βασικού μισθού από το αστικό κράτος με κριτήριο την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας επιβεβαίωσε πρόσφατα και η υπουργός εργασίας του ΣΥΡΙΖΑ, Ε. Αχτσιόγλου.
l Πολύ σημαντικές είναι οι κλαδικές ΣΣΕ, δηλαδή οι Συμβάσεις που καλύπτουν όλους τους εργαζόμενους ενός κλάδου και προβλέπουν υποχρεωτικά καλύτερους όρους από την ΕΓΣΣΕ. Παλιότερα, με σκληρό αγώνα, οι εργαζόμενοι είχαν πετύχει να υπάρχουν σχεδόν παντού κλαδικές συμβάσεις και αυτές να είναι υποχρεωτικές για όλες τις επιχειρήσεις του κλάδου. Στα χρόνια της κρίσης αυτές οι συμβάσεις έχουν δεχθεί το μεγαλύτερο πλήγμα, με αποτέλεσμα σήμερα να υπάρχουν σε ελάχιστους κλάδους. Αλλά και εκεί που υπάρχουν, οι κυβερνήσεις έχουν δώσει στα αφεντικά πολλούς τρόπους για να τις παρακάμπτουν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η κλαδική Σύμβαση των ξενοδοχοϋπαλλήλων που εφαρμόζεται σε περίπου 90 από τα 10.000 ξενοδοχεία της χώρας.
l Οι ομοιοεπαγγελματικές ΣΣΕ αφορούν τους εργαζόμενους που ασκούν το ίδιο επάγγελμα (π.χ ηλεκτρολόγοι) ανεξάρτητα από τον κλάδο. Και αυτές οι Συμβάσεις έχουν σήμερα ουσιαστικά καταργηθεί.
l Οι επιχειρησιακές ΣΣΕ αφορούν τους εργαζόμενους μιας μόνο επιχείρησης.
Όταν σε ένα χώρο δουλειάς, κλάδο ή επάγγελμα δεν υπάρχει καμία ΣΣΕ (κάτι που συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις σήμερα) ο εργαζόμενος υπογράφει ατομική σύμβαση συνήθως με τους όρους της ΕΓΣΣΕ. Αυτή είναι και η μορφή διαπραγμάτευσης των όρων εργασίας που προτιμούν τα αφεντικά, καθώς έχουν απέναντί τους τον εργαζόμενο μόνο του και μπορούν πολύ πιο εύκολα να επιβάλουν τους όρους τους. Τα αντεργατικά μέτρα όλων των αστικών κυβερνήσεων έχουν ως αποτέλεσμα το ποσοστό των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα που καλύπτεται από ΣΣΕ να μην ξεπερνάει σήμερα το 10% .

                                                     Πώς υπογράφεται μια ΣΣΕ;
Για να φτάσουμε στην υπογραφή μιας ΣΣΕ έχουν προηγηθεί συλλογικές διαπραγματεύσεις εργαζομένων και εργοδοτών. Βέβαια, το τελικό περιεχόμενο της ΣΣΕ είναι βασικά ζήτημα συσχετισμού δυνάμεων. Πολλές φορές στο παρελθόν έχουν υπογραφεί Συμβάσεις που κατοχυρώνουν δικαιώματα, προβλέπουν αυξήσεις κλπ, αλλά για να γίνει αυτό έχουν προηγηθεί αποφασιστικοί αγώνες από τους εργαζόμενους. Βέβαια, και σε αυτήν την περίπτωση απαιτείται αγώνας για την εφαρμογή τους, αλλά και “αμφισβήτησή” τους από την επόμενη κιόλας μέρα με τη διεκδίκηση ακόμα καλύτερων όρων, αφού καμία σύμβαση δεν μπορεί να καταργήσει την εκμετάλλευση της εργατικής τάξης από τους καπιταλιστές. Αντίθετα, έχουν υπογραφεί και Συμβάσεις που καταργούν δικαιώματα ή προβλέπουν μειώσεις μισθών, αύξηση των ωρών δουλειάς κλπ στο όνομα της “ανταγωνιστικότητας της οικονομίας” ή ως το δήθεν μικρότερο κακό, “για να μη γίνουν απολύσεις”.
Καθοριστικής σημασίας ζήτημα είναι αν οι εκπρόσωποι των εργαζομένων, δηλαδή η συνδικαλιστική ηγεσία, εκφράζουν πράγματι τα εργατικά συμφέροντα, ή αν είναι στην ουσία άνθρωποι της εργοδοσίας. Χαρακτηριστικά, πριν λίγες μόνο μέρες υπογράφηκε ανάμεσα στην COSCO και την πλειοψηφία της Ομοσπονδίας Υπαλλήλων Λιμανιών (ΠΑΣΟΚ-ΝΔ-ΣΥΡΙΖΑ) σύμβαση που μειώνει τους μισθούς των εργαζομένων κατά 25%!
                                                            
                                                           Τι απαιτείται σήμερα;
Σήμερα, μετά από 9 χρόνια καπιταλιστικής κρίσης και με τα χτυπήματα που έχουν δεχθεί τα εργασιακά δικαιώματα, η πάλη για την υπογραφή ΣΣΕ, κλαδικών και επιχειρησιακών με αυξήσεις σε σχέση με τις αμοιβές που ισχύουν σήμερα, για την επαναφορά της υποχρεωτικότητας των ΣΣΕ, για υπογραφή ΕΓΣΣΕ με βασικό μισθό 751 ευρώ συνδέεται αντικειμενικά με την πάλη για το συνολικό ξήλωμα του αντεργατικού πλαισίου. Αποτελεί δηλαδή σύγκρουση με τον πυρήνα της αντεργατικής στρατηγικής του κεφαλαίου, που έχει ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι θεωρεί αδιαπραγμάτευτη την εργασιακή ζούγκλα που έχει διαμορφωθεί τα τελευταία χρόνια. Ο ΣΕΒ στο πλαίσιό του για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις σημειώνει πως «η επαναφορά εργασιακών ρυθμίσεων που ίσχυαν πριν την κρίση (...) θα οδηγήσει (...) σε δυσκολότερη επίτευξη διεθνούς ανταγωνιστικότητας, σε απώθηση ξένων επενδύσεων, με δυσμενείς επιπτώσεις για το μέλλον της οικονομίας μας». Αυτές τις αξιώσεις υλοποιεί κατά γράμμα η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Απέναντι στο κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις του, όσο και αν προσπαθεί ο καθένας μόνος του να τα βγάλει πέρα οι προσπάθειες του θα είναι άκαρπες, οαντίπαλος θα φαντάζει ανίκητος. Πολύ περισσότερο δεν γίνεται ο εργαζόμενος να ταυτίζεται με τους στόχους του κεφαλαίου και να ελπίζει ταυτόχρονα σε μια αξιοπρεπή ζωή. Σήμερα γίνεται πιο επιτακτική η ανάγκη για συλλογική οργάνωση μέσα στον χώρο δουλειάς, στο σωματείο, την επιτροπή αγώνα, την επιτροπή νέων, σε συσπείρωση με τους συναδέλφους. Απαιτείται, ακόμα περισσότερο από ότι στο παρελθόν, μαζική κινητοποίηση, πλαίσιο αιτημάτων που να συζητιέται και να υιοθετείται μέσα σε μαζικές διαδικασίες, σύγκρουση, με όρους Γενικών Συνελεύσεων, απεργιακών κινητοποιήσεων και όχι με όρους απλά διαπραγμάτευσης.

                                        Οι πρωτοι αγώνες για τις συμβάσεις
Ηεπιδίωξη καλύτερων όρων εργασίας τέθηκε στο επίκεντρο των διεκδικήσεων της εργατικής τάξης από τότε που αυτή δημιούργησε τις πρώτες διακριτές οργανώσεις της, αρχικά τα ταμεία αλληλοβοήθειας και στη συνέχεια τα εργατικά συνδικάτα, δηλαδή, όσον αφορά τη χώρα μας, στα τέλη του 19ου αιώνα. Σύντομα προέκυψε η ανάγκη αυτα που κατακτούσαν οι εργάτες μέσα από σκληρούς και πολλές φορές αιματηρούς αγώνες να κατοχυρώνονται όσο ήταν δυνατό μέσα από την υπογραφή “γενικών συμβολαίων εργασίας”, αυτού που τελικά μετά από χρόνια ονομάστηκε συλλογική σύμβαση.
Ένας τέτοιος απεργιακός αγώνας ήταν και αυτός των καπνεργατών που ξέσπασε στα τέλη Μάρτη του 1914 σε Καβάλα, Δράμα και Θεσσαλονίκη, στον οποίο εκτιμάται ότι συμμετείχαν πάνω από 32.000 απεργοί. Οργανωτής ήταν η σοσιαλιστική “Φεντερασιόν”. Αιτήματα των απεργών η αύξηση των ημερομισθίων ανάλογα με την ειδικότητα και την ποιότητα του καπνού και η επιβολή περιοριστικών όρων στην αγορά εργασίας, ώστε να ενισχύεται η θέση του σωματείου. Η αποφασιστικότητα των απεργών αναδεικνύεται ανάγλυφα σε κείμενο του Αβραάμ Μπεναρόγια, ηγέτη της “Φεντερασιόν”: «Η γενική απεργία κηρύσσεται εις Καβάλαν, Δράμαν και τέλος εις Θεσσαλονίκην. Οι καπνεργάται Θεσ/νίκης (...) αγωνίζονται με θαυμαστήν αντοχήν και συνοχήν. Οι καπνέμποροι επιστρατεύουν κιτρίνους (απεργοσπάσται) (...)υπό την προστασίαν της Χωροφυλακής». Οι απεργοί, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τον απεργοσπαστικό μηχανισμό, «κάνουν επανειλημμένας επιθέσεις κατά των καπναποθηκών προς παρεμπόδισιν της εργασίας με απεργοσπάστας και κατά των υπό συνοδείαν μεταβαινόντων εις τα εργοστάσια κιτρίνων». Η κυβέρνηση (Ελ. Βενιζέλος) απαντά με ένταση της καταστολής. «Την τρίτη μέρα της απεργίας, στην πορεία προς το Διοικητήριο, οι απεργοί δέχονται νέα επίθεση από τα κρατικά όργανα. Σημειώνονται βίαιες συγκρούσεις με πολλές συλλήψεις και τραυματισμούς απεργών (...) επί 8 ημέρας η Θεσ/νίκη γίνεται θέατρον συγκινητικών περιπετειών με συγκρούσεις εις τους δρόμους, τραυματισμούς, συλλήψεις».
Συμβολή σ’ αυτήν την προσπάθεια είχε η αλληλεγγύη που εκφράστηκε από ενώσεις των εργαζομένων σε όλη τη χώρα. Τελικά, «εν “Γενικόν Συμβόλαιον Εργασίας” υπογράφεται μεταξύ των διαμαχομένων και αυτής της Διοικήσεως με πλείστας παραχωρήσεις προς τους εργάτας. Ετσι η απεργία λήγει θριαμβευτικώς».

 Το άρθρο αυτό αναδημοσιεύεται από  "ΟΔΗΓΗΤΗΣ"